scroll
Introductie
Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties
Chris van Langen, Senior beleidsmedewerker Ruimtelijk Ontwerp
“Ontwerpkracht is, met haar voorstellingsvermogen, een belangrijk instrument om samen de grote transitieopgaven tegemoet te treden. Om haar als instrument echt productief te maken, moeten we echter nog flinke stappen zetten. Daarbij zijn learning communities, die van elkaar kunnen leren over ontwerp(end onderzoek), het vermogen om ermee te werken kunnen (door)ontwikkelen en zodoende de rol en betekenis van het ontwerp kunnen vergroten, super belangrijk.”
Introductie
Wat doet Maakruimte voor Mooi NL?
Publieke opdrachtgevers, ontwerpers en wetenschappers bundelen hun krachten om vanuit verschillende perspectieven tot een geïntegreerde aanpak van ruimtelijke opgaven te komen.

Waarom

Nederland staat voor grote ruimtelijke opgaven, denk aan wonen, water, landbouw, mobiliteit, maar ook inclusiviteit en gezondheid. Opgaven die vragen om grote veranderingen. Hoe ziet Nederland er in de toekomst uit? En belangrijker nog: hoe maken we dat aantrekkelijke toekomstbeeld tot realiteit?

Hoe

Binnen de Maakruimte voor Mooi NL learning community bundelen publieke opdrachtgevers, ontwerpers en wetenschappers hun krachten om samen en vanuit verschillende perspectieven de transformatieve kracht van ontwerp te verkennen. Want steeds meer betrokkenen geloven in de kracht van ontwerp om tot een geïntegreerde aanpak van ruimtelijke opgaven te kunnen komen. Toch wordt de transformatieve kracht van ontwerpend denken en doen op tal van plekken nog onvoldoende benut. De Maakruimte voor Mooi NL learning community maakt zich sterk voor een beter begrip over de inzet van verbeeldingskracht en creativiteit bij complexe ruimtelijke vraagstukken.

Wie

Het hart van de learning community wordt gevormd door 32 kernteamleden: koplopers op het gebied van ontwerpend denken en doen. Zij geloven in de transformatieve kracht van ontwerp: in de kracht van verbeelding om tot aantrekkelijke toekomstperspectieven te komen, het verlangen naar een betere toekomst aan te wakkeren en samen concrete stappen richting die nieuwe toekomst te durven nemen.

Hoe ziet die verandering eruit?
van 
naar
onbegrip
 → 
gezamenlijke taal
van 
naar
project
 → 
systeemverandering
van 
naar
gefragmenteerd
 → 
geïntegreerd
van 
naar
versnipperd
 → 
homogeen
van 
naar
welvaart
 → 
welzijn
Kernteamleden
Wie zijn dat?
Femke Coops

Design Researcher bij Design Impact Transition (DIT) & TU/e

Ziega van den Berk

Landschapsarchitect bij MUST

Lenneke Büller

Projectleider van het veenweidegebied Aldeboarn – De Deelen, Stichting Beekdallandschap Koningsdiep | de Nije Boarn

Janna Bystrykh

Architect, hoofd Architectuur bij Academie van de Bouwkunst

Regina Havinga

Adviseur duurzaamheid & ruimtelijke kwaliteit bij de Programmadirectie Hoogwaterbescherming

Jannemarie de Jonge

Landschapsarchitect & partner bij Wing; Rijksadviseur Leefomgeving

Lucas De Man

Creatief leider Embassy of Circular and Biobased building, directeur bij Company New Heroes en Biobased Creations

Marcel de Theije

Projectmanager provincie Zeeland

Peter Veenstra

Eigenaar landschapsarchitect bij Lola landscape architects

Barbara Vos

Creatief leider Embassy of Food, onderzoeker en impact strateeg

Bregje van Wesenbeeck

Wetenschappelijk directeur bij Deltares, expert Naturebased Solutions en associate professor bij de Technische Universiteit Delft, jurylid EO Wijersprijsvraag

David van Zelm van Eldik

Coördinator landbouw en natuur Mooi NL en programmaleider ONS Landschap, Ministerie van BZK

Charles Aangenendt

Coördinator clusters van grootschalige bedrijventerreinen Mooi NL, Ministerie van BZK

Pallas Agterberg

Challenge Officer, Alliander

Paul Gerretsen

Agent Vereniging Deltametropool

Maarten Hajer

Politicoloog en stedenbouwkundige, Universiteit Utrecht

Saskia Naafs

Strategisch adviseur, College van Rijksadviseurs

Gerjan Streng

Partner en architect Bright, onderzoeker Academie van Bouwkunst A’dam

Teun Strikkers

Duurzaamheid en energie specialist DRIFT en, ontwerper design studio Willow

Robbert de Vrieze

Ontwerper Transformers, voorzitter Delfshaven Energie Coöperatie

Marco Vermeulen

Architect en urban designer, Studio Marco Vermeulen

Sander van der Waal

Research director Waag

Sjoerd Bootsma

Artistiek directeur Arcadia

Elma van Boxel and Kristian Koreman

Oprichters van ZUS [Zones Urbaines Sensibles]

Harry Platte

Directeur/bestuurder Parteon

Renee Scheepers

Belevingsarchitect, Design Researcher bij Scheepers&Renee

Roel Schoenmakers

Initiatiefnemer Cascoland

Marloes Schreur

Programmadirecteur Leeuwarden Oost

Marieke Sloep

Programmadirecteur Pact Poelenburg Peldersveld, Nationaal Programma Zaandam Oost, Gemeente Zaanstad

Jurian Strik

Ontwerpstrateeg, o.a. voor Agenda Stad, ministerie van BZK

Jornt van Zuijlen

Programmamanager Participatie bij Gemeente Den Haag en projectleider bij programma Leefbaarheid & Veiligheid bij Ministerie BZK

Christiaan Wallet

Sectormanager gebiedsontwikkeling, economie & bedrijfsvoering, Gemeente Leeuwarden

Expedities
Kernteam 1:
Duurzame landbouw & natuur
Lees longread →
De verschuiving naar circulaire, biobased productie van grondstoffen en voedsel voor regionaal (her)gebruik laat een kansrijk perspectief zien. Hoe pak je dat aan met de verschillende stakeholders en perspectieven in één gebied; boeren, bewoners, ondernemers en de overheid? Het kernteam ‘Duurzame landbouw & natuur’ ging op expeditie en boog zich over deze vragen. In de longread lees je over hun bevindingen.
Kernteam 2:
Energie & circulaire economie
Lees longread →
Er komen enorm veel veranderingen af op bewoners van Nederlandse steden. Eén van de meest urgente kwesties is misschien wel de energietransitie. Maar hoe pak je dat integraal aan met de andere opgaven die op het gebied van mobiliteit, economie en klimaat op ons afkomen? Het kernteam ‘Energie & circulaire economie’ boog zich over deze vragen.
Kernteam 3:
Leefbare steden & wijken
Lees longread →
Onze wijken zijn aan vernieuwing toe. Participatie van bewoners en lokaal draagvlak is daarin cruciaal. Het zoeken is naar een samenhangende aanpak: van klimaatadaptatie met verduurzaming van woningen tot aan passende huisvesting voor kwetsbare groepen. Het kernteam ‘Leefbare steden & regio’s’ dook in dit vraagstuk.
Dutch Design Foundation
Marianne Aarnoudse - Head of Design Works
“De opzet van Maakruimte voor Mooi NL als learning community gaf een unieke mogelijkheid om met een onafhankelijke groep van ontwerpers, onderzoekers en opdrachtgevers vanuit verschillende perspectieven te reflecteren op bestaande projecten. Door samen op expeditie te gaan, echt tijd met elkaar door te brengen en in de context van een casus met elkaar in gesprek te gaan, hebben deelnemers waardevolle inzichten opgedaan over elkaars werkwijze, betekenis van taal en de verschillen in context waaruit veel relevante lessen zijn gehaald. ”
Facts & figures
Facts & figures
32 kernteamleden vanuit 3 verschillende perspectieven
binnen 3 schaalniveaus

7 onderzoekers
11 opdrachtgevers
14 ontwerpers

gingen op 6 expedities

Duurzame landbouw & natuur
Energie & circulaire economie
Leefbare steden & regio's

Geleerde lessen
Podcast
Luister de podcast →
Hoe werk je integraal samen met verschillende stakeholders en betrokken partijen bij de ontwikkeling van een gebied? En hoe zorg je ervoor dat daarbij iedereen een stem heeft en deze ook behoudt? In de podcast De Tekentafel gaat ‘Kernteam 1: Duurzame landbouw & natuur’, het gesprek aan over de geleerde lessen.
Maak ruimte voor ...
Leren
Door de learning community is ruimte gecreëerd om het proces te analyseren in plaats van het eindproduct te beoordelen. Anders dan in een opdracht waar het toch altijd doelgericht is en je werkt naar een eindproduct. De kernteamleden kregen de ruimte om te prutsen, ploeteren, falen en dus te leren. Een learning community kan een plek zijn waar je oefent met skills die nodig zijn: flexibiliteit, vertrouwen, samenwerken.
Emotie
Geef emoties de ruimte, zie het niet als iets negatiefs, maar zet ze juist in als hulpmiddel in een transitieproces. Emoties worden meestal niet als waarde gezien, maar zijn belangrijk om iets te bereiken. Zeker in gebiedsontwikkeling zijn er veel betrokken partijen met verschillende emoties die een plek verdienen en gehoord dienen te worden. Een learning community kan een veilige plek zijn om ruimte te leren geven aan die emoties.
De vraag
De kracht van ontwerp zit in het bevragen van de hoofdvraag. Dat betekent ruimte maken voor het stellen van vragen vanuit de ontwerper en onderzoeker en flexibiliteit vanuit de opdrachtgever om open te staan voor een veranderende vraag. Daarvoor is wederzijds vertrouwen van zowel de opdrachtgever als de ontwerper nodig.
Communicatie
Ieder perspectief kent een eigen taal of vorm van communicatie. Elkaar vragen stellen, luisteren en verbeelden helpt om elkaars perspectief te kunnen begrijpen en om samen te werken. Interdisciplinair samenwerken vraagt om een andere houding.
Ontwerpkracht
Verbind ontwerpkracht niet enkel aan één ontwerper of aan één opgave. Ontwerpkracht komt tot haar recht als het langdurig ingebed is in een proces. Dit kan op verschillende schaalniveaus, van de energietransitie tot aan een verandering op wijkniveau.
Tijd
Een gebied overleeft de mensen die er nu aan werken. Een gebied zal blijven bestaan, dus neem de tijd om de mogelijke gevolgen uit te denken van de ideeën of oplossingsrichtingen voor de generaties na ons.
Fysiek samen zijn
De vorm van een learning community die op expeditie gaat met elkaar, best practices voorgelegd krijgen, onderzoek doen, mogen overleggen en bovenal ruimte krijgen om te reflecteren, heeft zich bewezen als succesvol.
Onafhankelijkheid
Het is belangrijk dat onafhankelijke partijen (vanuit verschillende perspectieven) die buiten de projecten staan, de kans krijgen om dit soort projecten belangeloos te analyseren en er op te reflecteren. De overheid kan hier een waardevolle rol in spelen.
Transparantie
Ben eerlijk en transparant over je intenties, wat je komt doen, wat je wel en niet weet en over welke opdracht je hebt gekregen.
Hoe kijken we vooruit?
Colofon
Met dank aan alle betrokkenen van het programma Maakruimte voor Mooi NL en in het bijzonder de kernteamleden en de ministeries van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties en Onderwijs, Cultuur en Wetenschap.

Digitale publicatie

Ontwerp: Studio van Onna
Ontwikkeling: Oscar Orton
Redactie: Pien Boekholtz, Maud Bongers, Anne Dilven, Quirine Winkler

Fotografie

Floris Leeuwenberg
Lucas Kemper
Penyue Yang
Blickfänger

Video & podcast

Blickfänger

Copywriter

Renée Schmeetz, Department of Doing

Videoportret

Quirine Winkler

Podcast

De Tekentafel
Productie podcast: Blickfänger

© Dutch Design Foundation, 2024

Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze publicatie mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand en/of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of op enige andere manier zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.
← terug naar publicatie